Enquêtes
Een goede manier om signalen uit de samenleving te kunnen waarnemen is de inzet van enquêtes. Uit een landelijke belevingsmonitor van 2009 blijkt dat Nederlanders gemiddeld (zeer) tevreden zijn over hun leefomgeving en dat waarderen met een 7,6 als rapportcijfer. Dat zijn positieve ervaringen, maar er zijn zeker ook negatieve. Zo laten Noord-Hollanders blijken dat zij vooral vliegtuigen, (snel)wegen en bedrijventerreinen als storende elementen in het landschap zien. Van de provincies Friesland, Brabant en Noord-Holland zijn onlangs rapporten verschenen over hoe men het landschap ervaart.
Ontwikkelingen en emoties
Ontwikkelingen in het landschap kunnen flink op de gemoederen inspelen, waarbij de emoties hoog op kunnen lopen. Het gaat voor de meesten dan ook om de kwaliteit van hun directe leefomgeving. Bij verschillende grote planologische ingrepen zoals de aanleg van grootschalig infrastructuur, komen burgers op voor de bescherming van de kwaliteiten van hun landschap. Een voorbeeld daarvan betreft de aanleg van de Blankenburg tunnel bij Midden Delfland.
Verbinden
Landschap kan ook verbinden, waarbij in samenwerking de kwaliteit van het landschap wordt opgepakt. Een voorbeeld daarvan is het Landschapsconvenant in de provincie Groningen ‘Landschap Goed voor Elkaar’. De betrokkenheid om de kwaliteit van de eigen leefomgeving leidt er toe dat veel burgers een bijdrage leveren in het beheer van hun landschap. Het initiatief Dommelbind in Boxtel gaat nog een stapje verder. Daar hebben burgers met crowdfunding hun eigen natuurterrein gekocht.
Oral History
Waarnemingen uit de samenleving betreffen ook zaken die mensen in het verleden hebben meegemaakt. Veel ervaringen zijn vastgelegd in verschillende ‘Oral History’ projecten. Het gaat daarbij om persoonlijke verhalen, die laten zien hoe landschappen veranderen en hoe mensen dat hebben beleefd. Goede voorbeelden hiervan zijn er van bewoners uit Flevoland en Gelderland.
Tv-programma’s over landschap
De afgelopen jaren liet een toename zien van Tv-programma’s over landschap gezien. Dit lijkt er op te duiden dat mensen landschap steeds belangrijker vinden en dat het meer leeft bij mensen. Zowel de beelden als de achterliggende discussies illustreren dit. Een goed voorbeeld daarvan is: ‘Nederland van Boven’.
In het recente verleden gaf het programma ‘Landroof’ een goed inzicht in ruimtelijke processen die het landschap beïnvloeden en in welke mate burgers daar inbreng bij hebben. Dat is goed te zien in de aflevering die gaat over ‘de mythe van het rapport’.